Kafkas arısının (Apis mellifera Caucasica) ana yurdu Kafkasların dağlık bölgesidir. Kafkasların alçak ovalarında sarı abdomen halkalı olan Apis mellifera Remipes alanlarına kadar değişik lokal formları bulunmakla birlikte bizi ilgilendiren, dağ arısı da denen yüksek rakımlı bölgelerin uzun ve karlı kışına adapte olmuş siyah renkli arılardır.
Kafkas Arısı Dış Görünüşü: (Morfolojik Özellikleri)
- Diğer arılardan daha iridirler. Gözden çıkan isçi arıların ağırlıkları 70-80 mg. dır.
- Kitin esmer renktedir. Geçit formlarının ilk abdomen halkasındaki iki adet kahverengi leke bulunur.
- Dağlık yöre Kafkaslarının tüm abdomen halkaları siyahtır.
- Kıllarda gri renk baskındır. Erkeklerin thoraksları siyahtır.
- Arı ırkları içinde en uzun dilli olanıdır.
- Uzun dilleri sayesinde derin tüplü çiçeklerden de nektar toplayabilirler.
- Dil uzunlukları 6.6-7.25 mm. dır. Ortalama 7.09 mm Cubital indeks 2.16 ile normaldir.
Koloni Davranışları: (Fizyolojik Özellikleri)
- İyi bir yavru yetiştiricisidir. Kuvvetli koloniler teşkil eder.
- Kıştan zayıf çıkar, ilkbahar basında gelişme çok erken baslar ve düzenli seyreder.
- Koloninin gelişme sürecinde ana ari bir günde 1100-1500 yumurta yumurtlayabilir.
- Gömeçler üzerinde sessizdir.
- Kontrol için çerçeveler kovandan çıkarıldığı esnada bile yaptıkları işlere devam eder.
- Uysaldır, hırçın ve sokucu değildir.
- Çok düzgün gömeç yapar ve sırlar. Göz sırları koyu renklidir. Propolisi çok taşır ve kullanır.
- Balı ilk önce kuluçkalığa, sonra da ballığa depolar.
- Güçlü bir yiyecek toplama yeteneğine sahiptir.
- Fazla bal yapar ve yavru gözlerine yakın depolar.
- Yeni yiyecek kaynağı aramada çok başarılıdır.
- Zengin nektar kaynaklarını çok iyi değerlendirir.
- Kit kaynaklardan da en ekonomik yararı sağlar. Yağmacılık eğilimleri fazladır
- Doğal oğul verme eğilimleri zayıftır. Araştırmalar normal şartlardaki kolonilerin %13’ünün oğul verdiğini göstermiştir.
- Doğal habitatlarında ağır ve uzun kış şartlarında üstün kışlama yeteneğine sahiptir.
- Sonbaharda küçük bir delik hariç, uçuş deliğinin diğer kısımlarını propolis perdesi ile kapatır.
- Yiyecek depolarını çok iyi korur ve tutumlu kullanır.
Sayılan bu özellikleri ile Dağ arısı olarak da adlandırılan Kafkas arıları, kışı soğuk ve karlı iklimlerde başarılı, dünyadaki iki önemli arı ırkından birisidir.
- Kafkas arısı, ABD’nin kuzey eyaletlerinde, Kanada’da, Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerinde,
- Rusya’nın hemen her yerinde, Çin’de, Mançurya ve Moğolistan’da, Orta Asya
- Cumhuriyetlerinde ve soğuk iklime sahip diğer bazı ülkelerde başarı ile kullanılan en önemli arı ırkıdır.
Kafkas Arısı
Kafkas Arısının Kuzeydoğu Anadolu Bölgesindeki Mevcut Durumu
Gezginci arıcılık başlamadan önce Ardahan, Artvin, Kars ve bazı çevre illerde Kafkas arısı saf olarak bulunuyordu. Çünkü doğal coğrafya Kafkas arılarının saf olarak kalabilmesini sağlıyordu. 1950’li yıllarda gezginci arıcılığın başlaması ile bu illere çevre bölgelerden gelen farklı ırktan Suriye arısı, İran arısı, Anadolu arısı ve Muğla arısı gibi arılar Kafkas arısını melezleşmişlerdir. Artık bu illerde Kafkas arısı saf olarak bulunmamaktadır. Saf Kafkas arısı 1983 yılında Ardahan’ın Posof ilçesi dolaylarında bulunabilmişken, bugün Posof ve çevresinin de melezlendiği görülmektedir. Zaman zaman Artvin Zeytinlik bölgesinde, bazen de Posof’ta konaklayan (ve melezlenmiş olan) Ardahan Arıcılık Üretme İstasyonu kolonileri ile 1999 yılında başka bölgelerden getirilerek Ardahan köylülerine dağıtılan 1550 koloni bu melezlenmeyi tetiklemiştir. Ayrıca Akdeniz Bölgesinden gelerek Ardahan’da konaklayan bir ana arı üretim işletmesi de tüm bölgeye ana arılar satarak melezlenmeyi daha da hızlandırmıştır. Kafkas arısının bulunduğu bu bölgenin çevresindeki İran, Ermenistan, Suriye ve Anadolu arılarının tamamı sarı abdomen halkalı arılardır. Siyah renkli Kafkas arısı, çevreden gelen sarı renkli kolonilerle melezlendiğinde, Kafkas koloniler de sarı renkli işçi arılar ortaya çıkmaktadır. Böylece melezlenme kolayca görülebilmektedir.
Camili Havzası’nda Saf Kafkas Irkı Arı Varlığının Belirlenmesi
Artvin ilinin Borçka ilçesi Camili Havzası’ndaki tüm kolonilerin saf Kafkas olarak kalabildiği, 1998 ve daha sonraki yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla belirlenmiştir.
